گردآوری و ‌ترجمه: پایگاه اطلاع‌رسانی اصلاح


منت خدای عزوجل که طاعتش موجب قربت است و به شکر اندرش مزید نعمت

مختصری درباره استغفار و طلب بخشش و مغفرت از درگاه ایزد منان و فضایل، اوقات، شیوه استغفار و فواید آن.
استغفار اصطلاحی قرآنى‌ است به‌ معنى‌ درخواست‌ آمرزش‌ از خداوند. این‌ واژه‌ در لغت‌ مصدر باب‌ استفعال‌ از غُفران‌، به‌ معنى‌ طلب‌ بخشایش‌ است‌.فضایل استغفار:


1 – طاعت و امتثال امر پروردگار و موجب قرب الهی است.

2 – عامل بخشش گناهان: فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کَانَ غَفَّاراًا [نوح:10]. «و بدیشان گفته ام: از پروردگار خویش طلب آمرزش کنید که او بسیار آمرزنده است.»

3 – عامل نزول باران رحمت: یرْسِلِ السَّمَاء عَلَیکُم مِّدْرَاراً [نوح:11]. «(اگر چنین کنید) خدا از آسمان باران‌های پر خیر و برکت را پیاپی می‌باراند.»

4 – موجب رزق و روزی و اولاد صالح: وَیمْدِدْکُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِینَ [نوح:12]. «اموال و فرزندانی به شما عطا می‌کند»

5 – عامل ورود به بهشت: َیجْعَل لَّکُمْ جَنَّاتٍ [نوح:12]. «باغ‌های سرسبز و فراوان را بهره شما می‌سازد.»

6 – عامل عزتمندی و اقتدار مومن: وَیزِدْکُمْ قُوَّةً إِلَى قُوَّتِکُمْ [هود:52]. «و نیرویی بر نیرویتان بیافزاید.»

7 – عامل بهره مندی از مواهب دنیوی: یمَتِّعْکُم مَّتَاعاً حَسَناً إلی أجلٍ مسمی‌[هود:3]. «شما را تا دم مرگ به طرز نیکویی بهره مند می‌سازد.»

8 – دافع بلا و عذاب: وَمَا کَانَ اللّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ یسْتَغْفِرُونَ [أنفال:33]. «و همچنین خداوند ایشان را عذاب نمی‌دهد در حالی که آنان طلب بخشش و آمرزش می‌نمایند.»

9 – عامل فضل و برکت: وَیؤْتِ کُلَّ ذِی فَضْلٍ فَضْلَهُ [هود:3]. «به هر صاحب فضیلت و احسانی، فضیلت و احسانش را می‌دهد»

10 – غفران و بخشش الهی را به همراه دارد.

11 – موجب رحمت الهی: لَوْلَا تَسْتَغْفِرُونَ اللَّهَ لَعَلَّکُمْ‌ترحَمُونَ [نمل:46]. «چرا نباید از خدا طلب آمرزش کنید، تا مورد رحمت قرار گیرید.»

12 – کفاره گناهان

13 – استغفار تاسی از سنت نبوی است، پیامبر بزرگ اسلام (ص) با این که معصوم از هر نوع گناهی بودند، اما روزانه و به روایتی دیگر در هر مجلسی هفتاد بار و به روایت دیگر صد مرتبه استغفار می‌کردند.



کلام بزرگان درباره استغفار:

1ـ حضرت محمد صلی الله علیه و سلم می‌فرمایند: من لــزم الإستغفار جــعل الله لـه من کل هم فـرجاً، و من کل ضیق مخرجاً، ورزقه من حیث لا یحتسب.
هر کس مدام استغفار کند، خداوند برای هر هم و غم او گشایشی و برای هر تنگنایش مخرجی قرار می‌دهد و از جایی به او روزی می‌دهد که تصورش را نمی‌کند.»

2 – از لقمان روایت شده است که ایشان به پسرشان فرمودند: یا بنی، عوِّد لسانک: اللهم اغفر لی، فإن لله ساعات لا یرد فیها سائلاً. «پسرم، زبانت را به این گفته عادت بده: خدایا مرا مورد مغفرت خود قرار بده، ساعات و اوقاتی مخصوص پروردگار است و هیچ طالبی را در این اوقات مأیوس نمی‌کند.»

3 ـ حضرت عایشه رضی الله عنها می‌فرمایند: طوبى لمن وجد فی صحیفته استغفاراً کثیراً. «خوشا به حال کسی که در پرونده اعمالش استغفار زیاد به ثبت رسیده باشد.»

4 – قتاده می‌گوید: إن هذا القرآن یدلکم على دائکم ودوائکم، فأما داؤکم فالذنوب، وأما دوائکم فالاستغفار. «این قرآن شما را با دردهایتان و دوا و درمان آن‌ها آشنا می‌کند، دردهای شما گناهان است و دوای آن‌ها استغفار و طلب مغفرت است.»

4 – ابوالمنهال (از محدثین) می‌گوید: ما جاور عبد فی قبره من جار أحب من الاستغفار. «دوست داشتنی‌ترین همنشین انسان در قبرش استغفار اوست.»

5 – امام حسن می‌فرمایند: أکثروا من الاستغفار فی بیوتکم، وعلى موائدکم، وفی طرقاتکم، وفی أسواقکم، وفی مجالسکم، فإنکم لا تدرون متى تنزل المغفرة. «در خانه‌هایتان بیش‌تر استغفار کنید، بر سر سفرهایتان بیش‌تر استغفار کنید و در حین راه رفتن، در بازارها، در مجالس خود هم بسیار استغفار کنید. چرا که شما نمی‌دانید چه وقت مغفرت و آمرزش خداوند نازل می‌شود (شامل حال بندگانش می‌شود).»



اوقات استغفار:

استغفار در هر وقت و زمانی عبادت محسوب می‌شود، اما در هنگام ارتکاب معصیت واجب است و پس از اعمال صالح نیز مستحب است. مانند استغفار بعد از نماز و استغفار پس از ادای حج و دیگر اعمال و عبادات.
همچنین استغفار در سحرگاهان مستحب است و خداوند بلند مرتبه بر استغفارگویان در سحرگاهان درود فرستاده و آن‌ها را مورد ستایش خود قرار داده است.



کلمات استغفار:

1 – بهترین کلمات استغفار و طلب بخشش و مغفرت این است که بنده بگوید: اللهم أنت ربی لا إله الا أنت، خلقتنی وأنا عبدک وأنا على عهدک و وعدک ما استطعت، أعوذ بک من شر ما صنعت، أبوء لک بنعمتک علی وأبوء بذنبی، فاغفر لی، فإنه لا یغفر الذنوب إلا أنت. «خداوندا تو پرودگار منی و هیچ خدایی جز تو نیست، مرا خلق کردی و من بنده توام، و به اندازه توانایی ام بر عهد و وعده ای که به تو داده ام، پایبند هستم، از شر اعمال و کردارم به تو پناه می‌برم، به نعمت‌های تو اعتراف می‌کنم و به گناهان خود اعتراف می‌کنم، پس گناهان مرا ببخش که تنها تو بخشنده گناهانی. »

2 - أستغفر الله

3 - رب اغفر لی. «پروردگارا! مرا ببخش و بیامرز»

4 - اللهم إنی ظلمت نفسی فاغفر لی، فإنه لا یغفر الذنوب إلا أنت. «خداوندا! به خود ظلم کرده ام، مرا ببخش که تنها تو بخشنده و آمرزنده گناهانی»


5 - رب اغفر لی وتب علی إنک أنت التواب الغفور، یا به جای التواب الغفور بگوید: التواب الرحیم. «پروردگارا! مرا مورد مغفرت خود قرار ده، و توبه مرا بپذیر که تو توبه پذیر و آمرزنده ای، و بسیار توبه پذیر و مهربانی.

6 - اللهم إنی ظلمت نفسی ظلماً کثیراً ولا یغفر الذنوب إلا الله، فاغفر لی مغفرةً من عندک، وارحمنی إنک أنت الغفور الرحیم. «خداوندا! بسیار به خودم ظلم کرده ام، و تنها تو آمرزنده گناهان هستی، پس مرا مورد عفو و مغفرت خودت قرار ده، و مرا مورد لطف و رحمت خود قرار ده، تنها تو آمرزنده و مهربانی.»

7 - أستغفر الله الذی لا إله إلا هو الحی القیوم وأتوب إلیه. «از خدایی که هیچ الهی جز او نیست و زنده و قیوم است، طلب استغفار می‌کنم و به درگاهش توبه می‌کنم.»



فواید ذکر

فواید ذکر بسیار است و در اینجا تنها به بخش‌هایی از آن اشاره می‌کنیم:

1 – شیطان را از انسان دور می‌کند.

2 – موجب خشنودی و رضایت پروردگار جهانیان می‌شود.

3 - غم‌ها و غصه‌ها را می‌زداید.

4 – مایه خوشحالی و گشاده‌رویی است.

5 – چهره انسان مؤمن را نورانی می‌گرداند.

6 – رزق و روزی را افزایش می‌دهد.

7 – محبت خالق هستی را در دل انسان مؤمن می‌نشاند.

8 – موجب دوستی خالق با بنده اش می‌شود.

9- قلب و دل انسان را زنده نگه می‌دارد.

10 – فاصله‌ها را از میان خالق و بنده اش بر می‌دارد.

11 – بدی‌ها را از بین می‌برد و تبدیل به حسنات می‌کند.

12 – در هنگام شدائد و سختی‌ها به داد بنده می‌رسد.

13 – عامل آرامش و افزایش رحمت الهی است و باعث می‌شود که ملائکه انسان مؤمن را احاطه کنند و او را از گزند حوادث روزگار و بدخواهان محافظت کنند.

14 – انسان را از غیبت، سخن‌چینی و فحش و ناسزا باز می‌دارد.

15 – انسان مؤمن را از حسرت خوردن در روز قیامت باز می‌دارد.

16 – اگر ذکر در خلوت همراه گریه باشد، باعث می‌شود که انسان مسلمان در روز قیامت در زیر سایه رحمت الهی قرار گیرد.

17 – ذکر از فراموشی جلوگیری می‌کند.

18 – ذکر مؤمن را از نفاق و دو رویی دور نگه می‌دارد.

19 – ساده‌ترین عبادات و کم مشقت‌ترین آن‌هاست. اما مثل این است که انسان برده‌ای را آزاد کند و ثواب بسیاری دارد که شاید بیش‌تر از برخی عبادات باشد.

20 – بهشت را برای انسان تضمن می‌کند.

21 – قلب و دل را بی نیاز می‌کند و موجب آرامش آن می‌شود.

22 – موجب قوت قلب و راسخ‌تر شدن عزم و اراده انسان می‌شود.

22 – غبار غم و ماتم و اندوه و حسرت را از دل می‌زداید.

23 – مؤمن را در مقابل قوای شیطان محافظت می‌کند.

24 – انسان را به آخرت نزدیک و از دنیا دور می‌گرداند.

25 – ذکر اوج شکرگزاری به درگاه پروردگار است و کسی که ذکر خدا را نکند، شکر او را به جای نیاورده است.

26 – نزدیک‌ترین بندگان به خدا کسی است که زبانش از ذکر الله آرام و قرار نگیرد.

27 – ذکر قساوت قلب را از بین می‌برد.

28 – باعث می‌شود که خدا و ملائکه رحمان بر انسان مؤمن درود بفرستند.

29 – مقصود از همه اعمال ذکر خداست.

30 – خداوند در پیشگاه ملائکه خود به ذاکرین افتخار و مباهات می‌ورزند.

31 – سختی‌ها را آسان، مشقت‌ها و مشکلات را از میان بر می‌دارد.

32 – زمان و اوقات را مبارک می‌گرداند و آن را پر از خیر و برکت می‌کند.

33 – ذکر خدا تاثیر زیادی در ایجاد احساس امنیت روانی و فکری برای انسان دارد و برای کسی که هراسان است، مفیدتر از ذکر خدا دوایی نیست.

34 – عامل پیروزی بر دشمنان است.

35 –کوه‌ها و دره‌ها و دشت‌ها نسبت به بنده ای که بر روی آن‌ها راه می‌رود، و ذکر خدا می‌گوید، به خود می‌بالند.

36 – کثرت ذکر در هنگام راه رفتن، در خانه، مسافرت و در همه جا باعث می‌شود که انسان مسلمان در قیامت گواهان زیادی داشته باشد که به نفع او شهادت می‌دهند.

37 – ذکر خدا در میان اعمال صالح، حلاوت خاصی دارد.


بهترین اذکار:

ـ سبحان الله، والحمد لله، ولا إله إلا الله، والله أکبر

این کلمات پس از قرائت قرآن بهترین اذکار محسوب می‌شوند و خود آن‌ها هم مأخوذ از قرآن هستند.


اذکار مهم:

ـ لا حول ولا قوة إلا بالله
حولقه گنجی است از گنج‌های بهشت و تاثیر بسزایی در رفع مشکلات و بالا بردن روحیه انسان دارد.

ـ سبحان الله وبحمده
پیامبر بزرگ اسلام می‌فرمایند که هر کس در روز صدبار این ذکر را تکرار کند، تمامی ‌گناهانش بخشیده می‌شود، حتی اگر آنقدر باشد که تا کف دریا سنگینی کند.


ـ سبحان الله وبحمده، سبحان الله العظیم
این دو عبارت بر زبان آسان و در‌ ترازوی اعمال سنگین و محبوب پروردگار هستند.

ـ لا إله إلا الله وحده لا شریک له، له الملک، وله الحمد
حضرت ختمی‌مرتبت می‌فرمایند که هر کس این عبارت را در روز ده بار تکرار کند، انگار که چهار نفر از فرزندان حضرت اسماعیل را آزاد کرده است و هر کس در روز صد بار آن را بگوید، صد حسنه در کارنامه اعمالش ثبت می‌شود و صد گناه او بخشیده می‌شود و انگار که ده برده را آزاد کرده است و در آن روز او را از بلا و آفات نگاه می‌دارد. والله اعلم